خدمات مهاجرتی وحید گامی برای تغییر
گزارش اخیر تلویزیون سی‌بی‌سی کانادا که امروز، ۱۶ نوامبر ۲۰۲۴، مننشر شد به چالش‌های مرتبط با پناهجویان افغان در کانادا و پالیسی‌های اداره امنیت مرزی کانادا یا سی بی اس اِ پرداخته است. این گزارش به آماری اشاره دارد که نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴، ۹۵۳ پناهجوی افغان که درخواست پناهنده‌گی شان رد شده بود، از کانادا اخراج شده اند.
از این تعداد:
- ۸۷۱ نفر (۹۱٪) به کشورهای سومی اخراج شده اند.
- ۸۲ نفر به افغانستان بازگردانده شده‌اند، که از این میان ۵ نفر به دلیل اینکه حضور آنها در کانادا تهدید امنیتی محسوب میشد، از کانادا اخراج شده‌اند.
- باوجود اینکه بر اساس ماده‌ی (۱)۲۳۰ مقرره‌ی مهاجرت و پناهنده‌گی کانادا، اخراج پناهجویان به افغانستان به حالت تعلیق درآمده است و دولت کانادا پناهجویان را به افغانستان برنمیگرداند، اما ۷۷ نفر به‌صورت “داوطلبانه” به افغانستان بازگشته‌اند. از این ۷۷ نفر، ۲۵ نفر زن بوده‌اند.
در مصاحبه‌ی که تلویزیون سی‌بی‌سی کانادا برای تهیه این گزارش، با من انجام داد، تأکید من بر این بود که این آمارها نشان‌دهنده‌ی فشارهای غیرمستقیم، نبود خدمات حمایتی کافی، و عدم آگاهی بسیاری از پناهجویان از حقوق خودشان است. در این گزارش بازگشت زنان افغان در شرایط کنونی، به دلیل محدودیت‌های شدید طالبان بر حقوق زنان، بسیار نگران‌کننده است.
مشکلات و چالش‌های اساسی پناهجویان افغان در کانادا
پناهجویان افغان که به دلیل بحران‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان به کانادا پناه آورده‌اند، با چالش‌های متعددی در زمینه‌های اداری، اجتماعی، مالی، و روانی مواجه هستند. این مشکلات، همراه با نبود خدمات حمایتی کافی، باعث شده که بسیاری از آنها، حتی در شرایط خطرناک، تصمیم به بازگشت بگیرند.
۱. پیچیده‌گی‌های بیروکراتیک و زمان طولانی بررسی‌ها
یکی از چالش‌های بزرگ، روند طولانی بررسی‌های امنیتی یا بکگروند چک است. بسیاری از پناهجویان افغان ماه‌ها یا حتی سال‌ها منتظر تصمیم‌گیری در مورد درخواست‌های خود می‌مانند. این تأخیرها باعث بلاتکلیفی و استرس یا نگرانی شدید در زندگی آنها می‌شود. علاوه بر این، پیچیده‌گی پروسه‌های مهاجرتی کانادا، به‌ویژه برای افرادی که سواد کافی ندارند یا با زبان انگلیسی آشنایی ندارند، باعث اشتباهات در ارایه درخواست و در نهایت رد درخواست‌هایشان می‌شود.
۲. مشکلات زبانی و فرهنگی
بسیاری از پناهجویان، به‌ویژه زنان افغان، به دلیل عدم آشنایی با زبان انگلیسی یا فرانسوی، قادر به استفاده از خدمات حمایتی، یافتن کار، یا ادغام در جامعه نیستند. این موضوع، همراه با تفاوت‌های فرهنگی و شوک ناشی از تغییر محیط، انزوای اجتماعی و روانی آنها را تشدید می‌کند.
۳. مشکلات مالی
پناهجویانی که درخواست‌شان رد شده است، ممکن است جواز کار بدست بیاورند، اما به دلیل وضعیت مهاجرتی ناپایدار و احتمال اخراج از کانادا، یافتن کار رسمی و مناسب برای آنها بسیار دشوار است. این چالش باعث می‌شود که بسیاری از این افراد به مشاغل غیررسمی، سخت و شاقه با دستمزد پایین روی بیاورند.
این شرایط نه‌تنها فشار اقتصادی شدیدی بالای این افراد ایجاد می‌کند، بلکه منجر به فشارهای روحی، روانی و جسمی نیز می‌شود که اغلب برای پناهجویانی که از قبل با فشارهای متعددی دست و پنجه نرم می کنند، غیرقابل تحمل میگردد. پناهجویانی که در این وضعیت قرار دارند، معمولاً از آینده‌‌ی نامشخص رنج می‌برند و توانایی بهبود شرایط خود را محدود و یا ناممکن می‌بینند.
۴. فشارهای روانی و اجتماعی
بسیاری از پناهجویان از آسیب‌های روانی ناشی از خشونت، جنگ، و ترومای گذشته رنج می‌برند. انتظار طولانی برای تصمیم‌گیری در مورد درخواست و چالش های دسترسی به خدمات روان‌شناختی در کانادا، این مشکلات را تشدید می‌کند.
۵. نبود خدمات حمایتی کافی
خدمات موجود در زمینه‌ی آموزش زبان، ادغام اجتماعی، و حمایت حقوقی برای بسیاری از پناهجویان کافی یا در دسترس نیست.
۶. جدایی از همسر و فرزندان
یکی از چالش‌های جدی دیگر پناهجویان افغان در کانادا، دوری از همسر و فرزندان است که اغلب در افغانستان یا کشورهای همسایه باقی مانده‌اند. این جدایی‌های طولانی‌مدت، پیامدهای عمیق روانی، اجتماعی، و خانوادگی برای پناهجویان به همراه دارد:
الف. پیامدهای روانی ناشی از جدایی
پناهجویانی که از خانواده‌ی خود جدا شده‌اند، با استرس، افسردگی، و نگرانی مداوم درباره‌ی امنیت و رفاه عزیزان‌شان زندگی می‌کنند.
احساس گناه ناشی از ترک خانواده و ناتوانی در حمایت از آنها، این مشکلات روانی را تشدید می‌کند.
عدم امکان ارتباط منظم و کافی با خانواده، احساس انزوا و بیگانگی بیشتری را ایجاد می‌کند.
ب. تأثیرات اجتماعی و خانوادگی
دوری طولانی‌مدت باعث ایجاد شکاف در روابط خانوادگی، به ویژه میان والدین و فرزندان، می شود.
کودکان باقی مانده در افغانستان اغلب از حمایت عاطفی و تربیتی محروم می‌شوند و در معرض آسیب‌های اجتماعی و آموزشی قرار می‌گیرند.
همسران در افغانستان، علاوه بر تحمل فشارهای روانی، مجبورند در شرایط سخت اقتصادی و امنیتی، مسوولیت‌های بیشتری را بر دوش بکشند.
ج. موانع اداری و حقوقی
روند طولانی و پیچیده‌ی درخواست‌های مهاجرتی برای پیوستن خانواده‌ها، مانع اصلی در تسهیل این فرآیند است.
این جدایی‌ها نه تنها فشار روانی شدیدی بر پناهجویان وارد می‌کند، بلکه امنیت و رفاه خانواده‌های باقی‌مانده در افغانستان را نیز به خطر می‌اندازد. بسیاری از پناهجویان به دلیل نگرانی برای خانواده‌های خود، حتی در شرایط خطرناک، تصمیم به بازگشت می‌گیرند.
نتیجه‌گیری
گزارش تلویزیون سی‌بی‌سی به‌روشنی بیانگر چالش‌های عمیق و چندجانبه‌ای است که پناهجویان افغان در کانادا با آنها مواجه‌اند. این چالش‌ها شامل پیچیده‌گی‌های بیروکراتیک، کمبود خدمات حمایتی، فشارهای روانی، و جدایی از خانواده می‌شود که باعث می‌شود بسیاری از آنها باوجود خطرات بازگشت به افغانستان، تصمیم به ترک کانادا بگیرند.
آمارهای ارایه شده نشان‌دهنده‌ی عدم تناسب میان پالیسی‌های موجود و نیازهای واقعی پناهجویان است. فشارهای غیرمستقیم و نبود آگاهی کافی از حقوق، پناهجویان را، حتی در شرایط خطرناک، به سمت بازگشت به افغانستان سوق داده است. به‌ویژه، بازگشت زنان افغان به کشوری که حقوق آنها به‌شدت نقض می شود، نمایانگر بحران انسانی است که نیازمند توجه جدی دولت کانادا و سازمان‌های مدنی ملی و بین المللی است.
