چرا افغانها در کانادا ظرفشویی و سگ شویی می کنند؟

تفاوت جالبی که میان کانادا و افغانستان در مورد کار وجود دارد این است که در کانادا کار در رستورانت ها، بار ها، کافی شاپ ها، دکان ها و در دستگاه های خدماتی – از آرایشگاه های انسان ها گرفته تا آرایشگاه های حیوانات، آنچنانی که در افغانستان بی سطح و سویه محسوب می شود، شرم و عار نیست. یکی از دلایل این تفاوت، ممکن است سطح سواد مردم در این کشور و برداشت مردم از حقایق جامعه باشد. مثلاً در کانادا، جوانی که در یکی از کافی شاپ ها قهوه شما را آماده می کند ممکن است دانشجوی مقطع ماستری در رشته بیو شیمی باشد. و یا خدمتگاری که ظرف های غذای شما را در یکی از رستورانت های خوب شهر تورونتو شسته و غذای خوشمزه شما را حضور تان رسانده است، ممکن است دانشجوی مقطع لیسانس در رشته هوش مصنوعی باشد. در کشور های غربی، مخصوصاُ در کانادا، معمولاً مردم به حال کسی که بیکار باشد افسوس میخورند، نه به حال کسی که ظرفشوی یکی از رستورانت ها باشد.

نظام کار در کانادا

نظام کار در کانادا ساعت وار است. یک کارگر یا کارمند به حساب ساعت معاش می گیرد و نظام کار هم به همین شیوه تنظیم گردیده است. برعکس ِ افغانستان که بازار کار آن را بیشتر کار و بارهای کوچک، ان جی او ها و ادارات غیر انتفاعی بین المللی تشکیل می دهند، بازار کار کانادا بیشتر بدست شرکت های خورد، متوسط و بزرگ تجارتی است. شفت های کاری در ادارات و شرکت ها مختلف اند. شفت استندرد کاری ۲۴ ساعته، ۸ صبح تا ۴:۳۰ عصر، ۴ عصر تا ۱۲:۳۰ شب، و ۱۲ شب تا ۸:۳۰ صبح است. اما بادرنظرداشت نیاز و شیوه کار و تجارت در شرکت های مختلف شفت های کاری می توانند متفاوت تنظیم شده باشند. بطور نمونه، تِم هارتنز یکی از قهوه خانه های مشهور کانادا است که در سراسر کانادا حدود ۵ هزار قهوه خانه دارد و بیشتر نمایندگی هایش در شهرهای بزرگ ۲۴ ساعت و هفت روز هفته باز هستند. برای تنظیم فعالیت ۲۴ ساعته و هفت روز هفته، تِم هارتنز شفت های متعددی برای کار ایجاد کرده است که کوتاهترین آن به ۴ ساعت هم می رسد – مثلاً از ۴ صبح تا ۸ صبح. مردم هم با درنظرداشت نیازهای خانواده گی و طبع خودشان، برای کار به شفت های مختلف آماده می شوند.

از قهوه خانه تا وزارت خانه

نه تنها افغان ها بلکه مردم از ملیت های متعدد دیگر به شمول کانادایی ها نیز کارمندان آرایشگاه های حیوانات، و یا خدمه قهوه خانه ها و یا رستورانت ها می شوند. جوانان پس از تکمیل مکتب، وقتی وارد کالج و دانشگاه می شوند – در صورت نیاز – بصورت نیم وقت یا پارت تایم در هر دفتر و یا بزنسی کار می کنند تا مصارف خود را تامین کنند. بسیاری جوانانی هم هستند که به پول نیاز ندارند اما برای کسب تجربه، بلد شدن با فرهنگ ِ شهر و زبان ِ مردم در بزنس های کار می کنند که در معرض ارتباطات مستقیم و رودر رو با مشتریان باشند. در کانادا، جوانان فوق العاده لایق، تحصیل کرده و خوش اخلاق نیز ممکن است یک صبح و یا یک عصر یک گیلاس قهوه شما را خدمت شما برساند. بر عکس ِ برداشت معمول در افغانستان، هر کارمند و خدمه قهوه خانه و رستورانت در کانادا بی سواد و غریب نیست. کانادا کشوری از مهاجرین است. هزاران جوانی را در کانادا می یابید که زمانی در یکی از قهوه خانه ها، رستورانت ها و یا آرایشگاه های حیوانات خدمه بوده و اکنون در یکی از پُست های بلند حکومت در کانادا کار می کند. و یا وکیل شورای ملی کانادا است. و یا یکی از تجارت پیشه های موفق و سرمایه دار کانادا است که برای هزاران نفر دیگر فرصت های کاری ایجاد کرده است. و یا یک دانشمند و پژوهشگر و یا ساینتست در کانادا است. شما نمیدانید چه زمانی جوانی را که چندین سال قبل قهوه ی صبح شما را در یک قهوه خانه به شما رسانده است، در کرسی وزارت در حکومت کانادا و یا روی چوکی نماینده مردم در پارلمان کانادا ببینید. چنین چیزی نه بعید است و نه در کانادا عجیب بنظر می رسد.

افغان های ظرفشوی

آمدن به کانادا تقریباً آغاز از صفر است. روش جدید زندگی، فرهنگ متفاوت از افغانستان، و تامین ارتباطات به زبان انگلیسی از درگیری های اند که یک تازه وارد به این کشور را به شدت مشغول خود میسازند. تازه واردی که برای امرار معاش، کسب درامد و برای غرق نشدن در گرداب زندگی پُر سرعت غرب به هر سو دست و پا میزند، بار سنگین فرهنگ و گپ های اضافی اطرافیان را هم روی شانه های خود حمل میکند. بر اساس تخمین های نهادهای اسکان مهاجرین، معمولاً برای یک تازه وارد به کانادا حد اقل ۵ سال وقت میگیرد تا بتواند کمی روی پای خود بیاستد. از جانب دیگر بیشتر جوانانی که کانادا می آیند آنانی اند که در نهادهای دولتی و سازمان های غیر انتفاعی ملی و بین المللی کار کرده اند. تجربه این تازه وارد ها در بازار کار کانادا ارزش چندانی ندارد. کارفرما های کانادایی دنبال تجربه شخص در بازار کار کانادا اند و اگر شخص منقاضی تجربه کار در کانادا را نداشته باشد، کاریابی می تواند به دردسر بزرگی برایش مبدل شود. از اینرو، دو گزینه باقی می ماند، اول اینکه اگر کسی رابطه یا شناختی داشته باشد که او را با شناخت از توانایی هایش به کار بگمارد؛ و یا در گزینه دوم، باوجود درس و تجربه سالها کار در دفتر ها در افغانستان، به کار در قهوه خانه ها، رستورانت ها و یا کارهای شاقه فابریکه ها و شرکت های ساخنمانی تن بدهد.

اما برای تازه وارد های که هدفمند هستند و برای آینده ی خود دیدگاه و ماموریت تعیین کرده اند این جنجال ها و دشواری ها آغاز یک فرصت در زندگی جدید شان در کانادا است. جوانان تحصیل یافته و باتجربه افغان کم نیستند که برای امرار معاش و کسب تجربه در یک قهوه خانه یا رستورانت کار می کنند اما با تحمل مشکلات، در عین زمان در کالج ها و یا دانشگاه های کانادا درس هم میخوانند. درس خواندن در کالج ها یا دانشگاه های کانادا زمینه را برای کاریابی در رشته مورد نظر مساعد می سازد و احتمال اینکه شخص بتواند کار بهتری پیدا کند زیاد می شود. البته پنج سال نخست ِ زندگی در کانادا حد اقل زمان است، این مدت برای جوانانی که با زبان انگلیسی بلد نیستند، قبلاً به کشورهای غربی سفر نکرده و با فرهنگ غربی آشنایی ندارند، و در کانادا هم در رستورانت ها و بزنس های افغان ها کار می میکنند و دلیلی برای آموزش انگلیسی و تحصیل در کالج ها و دانشگاه ها ندارند، به بیشتر از ده تا سی سال به درازا می کشد.

اشخاصی که تازه به کانادا می آیند، برای بلد شدن و آموختن ِ محیط جدید زندگی به حمایت و کمک فراوان نیاز دارند. مثلاً وقتی دختر یا پسری از افغانستان عروسی شده می آید به کانادا، به شدت نیاز دارد همسرش در آموزش رانندگی موتر، چگونگی برخورد با مردم و بلد شدن در شهر کمک و حمایتش کند. بگذارد همسرش برود به کورس زبان، کار کند و یا وقت بیشتر در محیط بیرون از خانه بگذراند تا با مردم و شهر و فرهنگ زودتر بلد شود. اما گاهی هم خانواده ها آنچنان بار سنگینی را بر شانه های تازه عروس ها و تازه داماد ها میگذارند و آنقدر فشار زندگی و روزگار را بر آنها وارد می کنند که پنج سال می گذرد و دستاورد آنها در سطح روز اولی که آمده بودند باقی می ماند.

در کانادا فرصت های زیادی برای کار و ایجاد تجارت های خورد و متوسط مساعد است. اما افغان ها برای رسیدن و دست یافتن به اهداف بلند، به شدت نیازمند زحمت کشی فردی و حمایت خانواده می باشند. عزیزان زیادی اند که خودشان سرشار از استعداد و توانایی و انگیزه بوده اند اما به دلیل فشارها و عدم همکاری خانواده، نتوانسته اند به تنهایی از زیر بار زندگی بیرون شوند، استعداد شان در مسیر راه کُشته شده، انگیزه شان به صفر تقرب کرده و امروز زندگی را از دریچه ی بخور و نمیر می بینند. اما افغان های متعددی هم داریم که در کانادا در موقف های بسیار خوب دولتی و یا غیر دولتی کار می کنند. پول فراوان اندوخته اند و زندگی های مجلل دارند.

فرهنگ های کشور ها متفاوت اند. مثلاً در افغانستان ظرفشویی و کار در آرایشگاه حیوانات ممکن شرم باشد اما کاکه گشتن، قلدری، تفنگچه در کمرگشتاندن، با موترهای بدون نمبرپلیت گشتن و مردم آزاری ممکن به جوانان احساس افتخار بدهد. اما در کانادا ظرفشویی و کار در آرایشگاه های حیوانات شرم نیست، بیکاری و بار دوش جامعه بودن و ولگردی شرم است.